Muzeum Palace powstaje jako integralna filia sieci muzeów i galerii, prowadzonych przez Muzeum Tatrzańskie im. Dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem.

Utworzenie Muzeum Palace jest możliwe dzięki wsparciu finansowemu w wysokości prawie 12 mln złotych z funduszy unijnych, ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2014–2020 w ramach Osi Priorytetowej 6. Dziedzictwo regionalne. Ponad 4 mln złotych na realizację projektu przekazało Województwo Małopolskie.

Prace nad utworzeniem Muzeum rozpoczęto w 2020 r., kiedy to miasto Zakopane przekazało Palace Muzeum Tatrzańskiemu w dzierżawę. Wielkim wsparciem w realizacji celu jest pomoc Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Dzięki funduszom, przekazanym przez Ministra prof. Piotra Glińskiego, Muzeum Tatrzańskie odkupiło od Miasta Zakopane dawną siedzibę Gestapo – Palace.

Palace, naznaczone trudną historią okresu okupacji, zyskało miano „Katowni Podhala”. O utworzenie w tym miejscu izby pamięci zabiegano już bezpośrednio po wojnie, jednakże udało się ją otworzyć dopiero w 1993 roku przez Panów Wincentego Galicę, Mariana Polaczyka i Władysława Szepelaka. Dzieło to jest kontynuowane do dziś przez przedstawicieli Stowarzyszenia Muzeum Walki i Męczeństwa Palace – „Katownia Podhala” na 60 m2 w dawnych celach Palace. Dzięki zaangażowaniu wielu osób, instytucji oraz organizacji, projekt mający na celu utworzenie w całym budynku Muzeum Palace, nabrał realnych kształtów i jest obecnie realizowany przez Muzeum Tatrzańskie.

Największą wartością Muzeum Palace jest autentyzm miejsca. Muzeum powstaje w dawnym pensjonacie Palace, który okupant przekształcił w siedzibę placówki Gestapo. Budynek Palace jako bezcenny, materialny świadek minionych wydarzeń w całości został przeznaczony na cele muzealne.

Muzeum Palace pozwoli mieszkańcom naszego regionu poznać własną historię i zachować pamięć o wydarzeniach wojennych oraz osobach biorących w nich udział. Instytucja będzie pełnić role edukacyjne, naukowe, a zwłaszcza upamiętniające. Muzeum będzie również miejscem spotkań z historią, szczególnie dla lokalnej społeczności. Tworzona ekspozycja oparta zostanie na materiale archiwalnym, zeznaniach świadków, dokumentach, pamiątkach oraz eksponatach muzealnych. Historyczne przedmioty, związane z wydarzeniami i osobami, będą stanowiły podstawę do zaprezentowania treści i przesłania ekspozycji. Nieustannie trwają prace badawcze nad właściwym rozpoznaniem wszystkich przestrzeni budynku, a wszelkie miejsca w których przesłuchiwani i torturowani byli ludzie, zostaną należycie uszanowane. Niewątpliwie, miejscem szczególnym w Palace pozostają piwnice, w których Gestapo utworzyło cele więzienne. W celach częściowo zachowały się napisy, wyryte na ścianach przez przetrzymywanych. Stanowią one świadectwo walki i męczeństwa. Napisy więźniów są autentycznym upamiętnieniem przetrzymywanych osób, są one również symbolem budynku i wydarzeń z okresu wojny, przez co nadają tej przestrzeni wymiar szczególny. Ze względu na symboliczny charakter budynku, wszystkie zachowane pomieszczenia, w szczególności cele więzienne, w całym swoim autentyzmie zostaną włączone w prezentowaną historię.

Celem nadrzędnym Muzeum Palace pozostaje przybliżenie trudnych i skomplikowanych losów Podtatrza podczas II wojny światowej. W historii tej najważniejszą rolę ogrywają ludzie, których życie przypadło na bezlitosny czas 1939-1945. Zwrócenie szczególnej uwagi na wydarzenia mające miejsce w Palace służy zwiększeniu świadomości historycznej mieszkańców i turystów poprzez przedstawienie złożonego mechanizmu wojenno-okupacyjnego oraz totalitarnego charakteru państwa niemieckiego, w sposób jednoznaczny ku przestrodze.

Muzeum Tatrzańskie realizuje powierzoną misję utworzenia Muzeum Palace przy wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Województwa Małopolskiego oraz Miasta Zakopane. Muzeum Tatrzańskie będzie podtrzymywało opiekę nad tym szczególnym miejscem oraz gromadziło zbiory kontynuując dotychczasową pracę Stowarzyszenia Muzeum Walki i Męczeństwa „Palace” – Katownia Podhala.

Muzeum Tatrzańskie jest otwarte na współpracę z instytucjami, organizacjami, stowarzyszeniami, a także osobami, mającymi wiedzę o wydarzeniach z okresu II wojny światowej na Podtatrzu. Zapraszamy do aktywnego uczestnictwa we współtworzeniu Muzeum Palce poprzez udział w zbiórce pamiątek, przekazywanie świadectw i udzielanie wywiadów.

Utworzenie Muzeum Palace jest możliwe dzięki wsparciu oraz przy współpracy Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Województwa Małopolskiego, Urzędu Miasta Zakopane oraz Stowarzyszenia Muzeum Walki i Męczeństwa „Palace” – Katownia Podhala.

Na zakup budynku Palace, Muzeum Tatrzańskie otrzymało dotację celową z budżetu państwa, ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. 

Projektu pn. Utworzenie Muzeum Palace jest współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2014–2020 – 6. Oś Priorytetowa Dziedzictwo Regionalne, działanie 6.1 Rozwój dziedzictwa kulturowego i naturalnego, poddziałanie 6.1.3 Rozwój instytucji kultury oraz udostępnianie dziedzictwa kulturowego.

Wartość projektu pn. „Utworzenie Muzeum Palace” wynosi: 16.222.512,00 zł

–   wysokość wkładu Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego: 12.000.000,00 zł

– wysokość wkładu Województwa Małopolskiego (dofinansowanie na lata 2020-2023): 4.222.512,00 zł

Celem strategicznym projektu jest utworzenie Muzeum Palace.

Celem głównym projektu jest zwiększenie dostępu do zasobów kultury, poprawa jakości funkcjonowania Muzeum poprzez podniesienie standardów infrastruktury oraz zakup trwałego wyposażenia dla prowadzenia działalności i edukacji kulturalnej.

Utworzenie nowej filii Muzeum Tatrzańskiego – Muzeum Palace, zapewni pamięć po zdarzeniach mających miejsce w budynku „Palace”, a także przedstawi trudną i okrutną historię regionu w okresie około II wojny światowej. Efektem podniesienia standardów zarządzania dziedzictwem oraz oferty muzealnej, będzie znacząca poprawa jakości dostępu do zasobów dziedzictwa. Nastąpi wzmocnienie roli i pozycji Muzeum w procesie budowania tożsamości miasta i regionu oraz wspieranie ich rozwoju poprzez tworzenie jakościowej oferty turystyki kulturowej. Obserwowane będą pozytywne oddziaływania projektu takie jak:

• wsparcie i animacja oddolnej aktywności mieszkańców, poprzez udostępnianie wystawy stałej oraz nowo powstałej przestrzeni oraz innych zasobów materialnych Muzeum Tatrzańskiego, organizację warsztatów, wydarzeń społecznych i kulturalnych;
• zwiększenie potencjału kulturalnego i turystycznego Zakopanego, Podhala oraz Małopolski;
• zwiększenie powszechnego udziału odbiorców w życiu kulturalnym;
• rozwój społeczno-gospodarczy Zakopanego oraz makroregionu Polski południowej;
• zachowanie dziedzictwa kulturalnego dla przyszłych pokoleń;
• poszerzenie oferty programowej wpłynie mocno na rozwój społeczeństwa integrującego się z własną historią oraz regionem, wzrost kompetencji społecznych, wzmocnienie więzi kulturowych i społecznych oraz poczucia tożsamości w wymiarze lokalnym i narodowym w oparciu o zasoby dziedzictwa;
• znaczący przyrost liczby osób korzystających z oferty kulturalnej Muzeum Tatrzańskiego, co przełoży się na wzrost i wzmocnienie kompetencji społecznych w tej grupie, rozwój wiedzy i kreatywności, mających znaczenie dla budowania pozycji zawodowej mieszkańców i wzrostu ich potencjału.

Ponadto, realizowane będą cele ekonomiczne. Projekt przyczyni się do tworzenia warunków dla rozwoju aktywności gospodarczej w zakresie:

• poprawy sytuacji na rynku pracy – w ramach projektu na etapie eksploatacji powstaną nowe miejsca pracy;
• rozwoju turystyki związany z powstaniem na mapie Zakopanego nowego Muzeum, co z kolei wpłynie także na rozwój gospodarczy regionu – zwiększona ilość turystów wiązać się będzie ze wzrostem zapotrzebowania na miejsca noclegowe, punkty gastronomiczne czy inne obiekty okołoturystyczne, a tym samym tworzeniem nowych firm i miejsc pracy w regionie;
• przychody ze sprzedaży biletów oraz sprzedaży usług kulturalnych (lekcje muzealne, warsztaty);
• pośrednie indukowanie nowych miejsc pracy w otoczeniu Muzeum, przyczyni się do obniżenia poziomu bezrobocia. Nastąpi wzrost potencjału gospodarczego miasta oraz obszaru Podhala zarówno na etapie realizacji jak i eksploatacji projektu, np. w podmiotach gospodarki lokalnej, a także wzrośnie atrakcyjność obszaru dla potencjalnych inwestorów.
• realizacja projektu przyczyni się do zmiany parametrów użytkowych przestrzeni: do tej pory niewielki jej fragment jest udostępniany odbiorcom. Nastąpi widoczna, realna zmiana w działalności instytucji (rozszerzenie oraz wzbogacenie dotychczasowej oferty kulturalno-edukacyjnej).

Wyznaczone cele projektu są spójne z dokumentami strategicznymi na poziomie lokalnym. Poszerzona oferta Muzeum, wykorzystująca dziedzictwo regionalne, zasoby historyczne oraz martyrologiczne uwiecznione na wystawie stałej wpisują się również w ofertę Zakopanego, Podtatrza oraz Małopolski skierowanej do turystów w ramach turystyki miejskiej i kulturowej.

Powstanie jedyna w regionie historyczno-martyrologiczna wystawa stała, przestrzeń do realizacji programu kulturalno-edukacyjnego. Powstanie nowa filia Muzeum, która zapewni pamięć po zdarzeniach mających miejsce w budynku Palace, a także przedstawi skomplikowaną historię regionu w okresie około II wojny światowej.